Voor de leerlingen die mij ooit hebben “genoten” roept dit letterwoord ontegensprekelijk herinneringen op! Ikzelf moest na het lezen aan Armand Pien’s ssstrrrraalsssstrrroom denken, vandaar deze licht melancholische titel.
Zonneklaar, maar toen ik via diverse kanalen dit te horen kreeg, moest ik toch even opgewonden kirren om daarna te slikken, want ik sloot dit hoofdstukje altijd af met de zinsnede:
” En als deze grootse motor voor landbouw voor meer dan 3 miljard mensen stil valt en zij dus op zoek gaan naar betere oorden… Dan pas hebben we een migratiestroom, eentje gestuwd door lege magen!”
Wat is er aan de hand?
Ik tracht het even te vertalen, eerst en vooral naar mijn leerlingen toe, maar eigenlijk voor iederéén die het lezen wil.
De ITCZ staat voor een waarneembare brede wolkenband die in eerste instantie is ontstaan uit de zenitale zonnestand. Deze loodrechte stand van de zon veroorzaakt een intense opwarming, gepaard gaande met verdamping van het aanwezige water, water dat ’s avonds weer condenseert en een soort van kringloop van water veroorzaakt. Deze wolkenband vormt zich dus op de evenaar..
Op? Het is te zeggen, door de veranderende stand van de aarde tov de zon, schuift deze zenitale stand op naar het noorden tot 21 juni, waarna de zon weer richting evenaar keert (= keerkring), om zo tot 21 dec op te schuiven tot de Steenbokskeerkring. De wolkenband holt de veranderende zonnestand na, maar niet zo snel, waardoor er een soort van vertraging ‘zit’ op deze.
Dat verklaart trouwens de droogte op de keerkringen.
Zij die meer onderbouwing willen, zoeken even verder op Hadleycellen.
Deze constante geeft voeding aan Sub-Sahara Afrika, maakt het unieke woud in Zuid Amerika, gaat door 2 versterkende factoren in Zuidoost Azië moessons doen ontstaan en geeft origine aan de beboste eilanden in de Stille Oceaan tot aan de ’top’ van Australië.
1 band, 2 delen
De opwarmende aarde heeft natuurlijk een weerslag op deze wolkenband en net door deze aaneengesloten band te bestuderen in 2 stukken; een westelijk en oostelijk deel, werd de verandering duidelijk.
We lezen in het artikel
In Azië zal de atmosfeer sneller opwarmen dan in andere gebieden, door de verwachte vermindering van de uitstoot van aërosolen, het smelten van gletsjers in de Himalaya en een verminderde sneeuwbedekking in de noordelijke regio’s. “We weten dat de regengordel verschuift naar deze opwarming”,
extract uit het artikel van VRT nieuws – Luc De Roy
Voor een eerste inzicht zou ik verwijzen naar reden 1 die je ook op wikipedia leest ivm de moessonregens namelijk de verdeling land – water op het oostelijk halfrond tussen evenaar en kreeftskeerkring.
De rol van aërosolen is dat zij de condensatiekernen zijn voor regendruppels, het ‘stof’ waarop waterdamp neerslaat en de kern van een druppel vormt ( voorbeeld is het zand op de motorkap na een regenbui ). Aan de smeltende gletsjers heb ik in Topos wel mijn vingers verbrand, maar een verminderende sneeuwbedekking zal het albedo-effect beïnvloeden waardoor die reden 1 hierboven weer een negatieve feedbackloop krijgt!
Kort gezegd: in het oostelijk halfrond zal de ITCZ-wolkenband naar het noorden opschuiven ( leest als: worden opgezogen )
Maar in de westelijke hemisfeer spelen andere mechanismen. Daar zal onder meer een verzwakking van de Golfstroom net het tegenovergestelde effect hebben.
extract uit het artikel van VRT nieuws – Luc De Roy
Over die Golfstroom lees je meer als je zoekt naar AMOC, het was ook één van de inspiratiebronnen voor de film “The day after tomorrow”. Ik vermoed dat in het wetenschappelijk artikel ook wel de link gaat gelegd worden naar de gigantische ontbossing van het regenwoud. Geen woud is geen verdamping, geen verdamping betekent geen wolkenvorming. Deze opdrogende wolkenmassa geeft ook een rits aan feedbackloops die een versnelling geven aan veranderingen. De vaststelling is dat de wolkenband in het westen dieper naar het zuiden zou ‘weg’zakken.
Gevolgen?
Vrij eenvoudig vertaald wordt het leven van ongeveer 3 miljard mensen in de huidige (landbouw)vorm ernstig bedreigd!
De verschuiving zal voor het zuidoosten van Afrika en voor Madagaskar meer droogtestress betekenen.
extract uit het artikel van VRT nieuws – Luc De Roy
Het lijkt ‘maar’ een zinnetje in het verslag. Toch sta ik stil met de omschrijving “zuidoosten”; Was nu net China niet in Mozambique zich aan ‘ingraven’? Development for landgrabbing ? Omdat China niet genoeg rijst kan kweken voor z’n eigen bevolking, week het uit naar andere landbouwgronden buiten de landsgrenzen! En Madagaskar is méér dan alleen maar die tekenfilm, het is dé plek waar de Bourbon vanille groeit. Het land is exporteur nr 1 van dit gegeerd goedje. Het zijn zo maar ineens 2 belangrijke neveneffecten van 1 zin in 1 verslag over 1 feit. M’n leerlingen weten het, als ik in mijn alt+tab modus sla… komen we soms héél rare dingen tegen 😉
Kortom, het zal voor mij ook weer een uitdaging zijn dit te rijmen en te koppelen aan het agroforestry verhaal in Senegal. Want waar de massale regen van 2020 prima door het systeem van halve maantjes en contourploegen werd opgevangen, kan meer regen in de Sahel wel eens een katalysator zijn voor dat project. Maar weegt het op tegen de nakende massale volksverhuizing als de rijst in India en/of China totaal in mekaar stuikt?
De link naar het wetenschappelijk ( achter paywall, maar da’s logisch ) artikel
Lees in dit verband ook
fotocredit: eigen schermafdruk van de les 3 OI van 21 01 2021
4 gedachten over “ITCZ als in straalstroom?”