Dat het er bovenarms op zit, na de gaffel in de Standaard mag duidelijk zijn(0) . Als zelfs een Jean Marie DeDecker het nodig acht om te gaan alluderen in zijn geliefde Knack-column, dan ga ik me vragen stellen. Gaat het vak aardrijkskunde dan toch verdwijnen? Overigens enkele jaren daarvoor kon je al een basisessay rond dit deze hete brei lezen (1).
Het lijkt wel alsof er een nieuwe beeldenstorm aan de gang is. Maar nu eentje om het krachtig wetenschappelijk aardrijkskunde-onderwijs in de ban van de [klimaat]kerk te slaan! Het korps aardrijkskundeleerkrachten postte her en der bezorgde vragen, maar kwam er nu een krachtig en duidelijk statement? Neen, de tekenen van ongerustheid die op te tekenen vielen werden niet krachtdadig genoeg de kop ingedrukt. Misschien hebben we nood aan een woordvoerder die het belang én relevantie van ons lesuur verdedigen mag voor een breder publiek? Alhoewel, dan wil ieder vak er wel zo eentje. 😉
Aardrijkskunde is veel méér dan klimaat
Diegene die ernstig en nauwgezet het volledige katholieke leerplan er op naslaat (2) zal snel merken dat van de 17 leerplandoelen, verspreid over 4 hoofdstukken er ‘slechts’ 6 vrij direct over de klimaatverstoring gaan. Schieten er nog 11 over waarvan de demografie, verstedelijking en economische processen toch een héle gort aan kennis behelzen die, als je natuurlijk echt van slechte wil bent, ergens wel allemaal met het ‘klimaat’, met uitbreiding het milieu en uiteindelijk ons ruimteschip Aarde te maken gaan hebben. Beschouw de mensheid, enfin liever mensdom, dan als de ultieme uit te roepen antropogene kracht. Zal dat overigens niet de uitkomst worden als je die vraag aan Big Blue zou stellen? Deze A.I. gestuurde machine zal na talloze scenario’s er op uit komen dat de mens tot aan het aanwenden van steenkool en aardolie nog wel te ‘harden’ was.
Als je in het anders wel correct weergegeven middenstuk van M. Sintubin dit leest, weet je dat de uitdagingen die wij, als leerkrachten aardrijkskunde 2de graad, mogen opnemen niet van de poes zijn. Ik citeer:
We plaatsen dus de klimaatproblematiek in de veel ruimere, maar noodzakelijke socio-economische context, waarin bevolkingsgroei, mondialisering, economische groei, armoedebestrijding allemaal een rol spelen.
lees het volledige artikel onder (1)
Er is nood aan een verhaallijn. Het verhaal waarbij de mens als schipbreukeling op de planeet Aarde verzeild is geraakt, een planeet die hem overigens tal van kansen biedt die hij dan ook met méér dan een arm aannam en zo eigenlijk z’n eigen (t)huis verknoeide is er zo eentje. Dat deze aardbewoner nu, samen met the happy few op zoek is naar een nieuwe, betere wereld is eentje dat de leerlingen echt wel kunnen bevatten. Net omdat in 4 hoofdstukken, netjes over 2 jaren verdeeld, de draad vast houdt en in simpele taal worden leerlingen uitgenodigd, lees uitgedaagd om dieper er op in te gaan: “De aarde geeft, de mens neemt, maar hoe lang kan dat nog en zijn er betere, lees duurzamere, keuzes te maken?”
Zo kom ikzelf tot de boude stelling dat het zaakvak aardrijkskunde de moeder van de wetenschappen is. Je hebt alle andere vakken broodnodig om dit vraagstuk tot op de bodem uit te spitten.
Overigens schreef ik rond de gaffel van Jef al een ander opinietje neer (5), maar brengt het zoden aan de dijk? Wie weet! In januari is het aan mij.
Klimaat is meer dan aardrijkskunde
Het verhaal van de 8 miljard wel eens de laatste mijlpaal zou (mogen) zijn, is hét vraagstuk van de komende jaren, decennia. Enkel al de vaststelling dat onze beschaving op punt van een extinctie staat, roept véle vragen op. Het klimaat, in meerdere betekenissen, valt niet meer enkel onder dat ene uurtje aardrijkskunde te ressorteren. Naast het fysieke klimaat, is er het socio-economische klimaat. Weten hoe je wél een planeet kan runnen met meer dan 8 miljard inwoners is dan weer de mensheid die zoekende is naar een gunstig economisch klimaat waarbij de term groei op zich al een studiedag waard is.
Op de vermaledijde studiedag van het katholiek onderwijs stelde prof Tom Kuppens de vraag om de curve die bij een economische groei hoort ( bijv 2% ) op een XY as ( tijd/hoeveelheid) te tekenen. Is het een rechte door de oorsprong of een hyperbool? Als je dan weet dat er steeds meer mensen op onze planeet zijn met een groeiende behoefte aan meer welvaart, dan vind ik H. Rosling soms te positief. (3)
Beter méér aardrijkskunde dan?
Geef ons liever 2 uur aardrijkskunde om de huidige wereld beter te begrijpen. Zoals ik al aangaf in het eerste hoofdstukje is aardrijkskunde niet enkel méér dan ‘alleen’ maar het klimaat, maar is het ook nog eens zeker meer uren waard om de leerlingen de nodige inzichten te laten verwerven. Het is dan ook aan ons om de linken naar de andere vakken en doelen te duiden. Wij hebben niet de pretentie te zeggen wat te moeten zien, wel naar waar het zeker het kijken waard is.
Lees in dit verband zeker
(0): Aardrijkskunde wordt “klimaat”vak
(1): Artikel op de site van KU-Leuven staat en eigenlijk al een foutieve co-notatie bevat
(2): ambitieus aardrijkskunde-onderwijs.
(3): Don’t Panic door Hans Rosling
(4): Dag Jef