Er kwam deze week weer zo’n bericht voorbij dat je niet zomaar naast je neerlegt.
De koraalriffen, ooit de regenwouden van de oceaan genoemd, lijken hun laatste adem uit te blazen. Niet lokaal, niet tijdelijk — maar op wereldschaal. De grens waarachter herstel nog spontaan kan plaatsvinden, is overschreden. De rode lijn is nu blauwgrijs geworden.
Wetenschappers spreken over “functionele extinctie”: het rif leeft nog, maar het werkt niet meer. Het voedt geen vis, het breekt geen golven, het ademt nauwelijks nog zuurstof uit. Wat rest is kalk en stilte.
We kunnen de schuldigen opsommen: CO₂, methaan, verzuring, opwarming, stikstof, toerisme. Maar het wordt steeds duidelijker dat de oorzaak niet enkel chemisch is. Ze is systemisch.
We hebben een economisch model gebouwd dat verslaving aan groei verwarde met vooruitgang. De planeet rekende mee, maar wij rekenden fout.
De mythe van de maakbare redding
We blijven geloven dat er nog een technologische reddingsboei komt. Dat we met zonneparken, elektrische SUV’s en CO₂-certificaten de natuur kunnen terugprogrammeren.
Maar zoals Vaclav Smil vaak herhaalt: “We don’t transform systems overnight; we replace them piece by piece.”
We hebben geen tijd meer voor illusies.
Wat ons rest is realisme: de moed om te erkennen dat sommige drempels definitief overschreden zijn, maar ook dat elke hectare herstel telt. De toekomst is niet zwart of groen — ze is gradueel hoopvol, mits we opnieuw leren wat ecologie werkelijk betekent: de leer van het huis, niet de religie ervan.
De scheuren in het groene geloof
Het debat is intussen ideologisch geworden.
Wie vragen stelt bij de groene agenda, wordt al snel gezien als een ketter.
Maar geloof is geen beleid, en activisme geen actie.
Thomas Friedman schreef ooit dat “The future is green.” Hij bedoelde niet: een toekomst van heilige huisjes. Wel: een toekomst waarin efficiëntie en innovatie de nieuwe groei worden.
Vandaag lijken we dat vergeten. We zijn te druk bezig met morele superioriteit om nog effectief te zijn.
En dat zie je in het onderwijs ook: leerlingen leren wat ze moeten voelen bij klimaatverandering, maar niet hoe het systeem aarde écht werkt.
We leren empathie, maar geen energetica.
Zorgzaamheid, maar geen kringlopen.
Van machteloosheid naar microherstel
De waarheid is hard: de riffen keren niet meer terug in hun oude vorm. Net zoals sommige bossen nooit meer woud worden.
Maar dat is geen reden tot gelatenheid. Het is een uitnodiging tot besef.
Wie weet dat hij het geheel niet meer kan redden, kan eindelijk beginnen aan het deel dat wél binnen bereik ligt.
Een vlinder, een zaailing, een kringloop van water.
Daarom graaf ik straks, ver van de zee, mijn eerste zai-pit in de droge grond van Gambia.
Een putje, niet groter dan een voetafdruk.
Geen symbool, maar een systeem in wording.
Een plek waar water blijft hangen en leven kan schuilen.
Misschien is dat wat ons rest: niet de redding van de wereld, maar de genezing van een stukje ervan.
Het rif sterft, ja.
Maar de aarde, koppig als ze is, zal altijd zoeken naar nieuw evenwicht.
En wij?
Wij kunnen helpen. Niet door te zingen, niet door te hopen,
maar door te graven.