De geosfeer is het deel van de aarde dat bestaat uit gesteente. Het is de harde, maar dynamische schil van de planeet, waarop wij leven en waarop al het water en alle lucht rusten. Van de kern tot de korst beslaat de geosfeer zo’n 6400 kilometer. Toch is ze niet overal hetzelfde: gesteenten verschillen van samenstelling, hardheid en ouderdom. Sommige, zoals graniet of basalt, vormen de fundamenten van continenten en oceanen, andere, zoals zand of klei, zijn het resultaat van miljoenen jaren erosie en verwering.
Opbouw in lagen
- De aardkorst: de buitenste, dunste laag (gemiddeld 30 km dik onder continenten, slechts 5–10 km onder oceanen). Deze korst bestaat uit tektonische platen die in beweging zijn. Hun schuiven, botsen en uit elkaar drijven veroorzaakt aardbevingen, vulkanisme en bergvorming.
- De mantel: een dikke laag van heet, vast gesteente dat plastisch kan bewegen (tot 2900 km diep). Stromingen in de mantel drijven de plaattektoniek aan.
- De kern: het binnenste van de aarde (ca. 3500 km dik), grotendeels uit ijzer en nikkel. De buitenste kern is vloeibaar en genereert door haar beweging het magnetisch veld dat de aarde beschermt tegen de zonnewind. De binnenkern is vast en extreem heet (tot 6000 °C).
Belang van de geosfeer
De geosfeer is onmisbaar voor het leven op aarde:
- Ze levert de grondstoffen (ertsen, mineralen, gesteenten, fossiele brandstoffen) die onze maatschappij doen draaien.
- Ze vormt het landschap waarop ecosystemen zich ontwikkelen: bergen, vlaktes, rivierdalen, kustlijnen.
- Ze bepaalt mee de risico’s: aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en aardverschuivingen zijn rechtstreeks verbonden aan de dynamiek van de geosfeer.
- Via het magnetisch veld draagt de kern bij tot de bescherming tegen geladen deeltjes van de zon — zonder dat schild zou de atmosfeer langzaam wegwaaien en was leven zoals wij het kennen onmogelijk.