Wat was dat vrij onthutsend bericht op de nieuwssite van VRT. Je kan het via deze link zelf vast stellen. Het stukje van Luc De Roy leest als een trein, maar pas als je bij bepaalde stukken even zou halt houden en wat meer en dieper zou gaan grasduinen; kom je ook ineens tot de essentie van wat het vak aardrijkskunde eigenlijk inhoudt!
Ik tracht er een soort van systeemdenken aan vast te koppelen. Het is niet mijn bedoeling het hele verslag hier weer neer te schrijven, maar leerlingen even te laten voelen hoe ingenieus onze moeder Aarde in mekaar steekt. Ik pluk hier en daar uitspraken uit het relaas en koppel er de verhoopte kennis van de 2 graad aan vast.
Dat is het gevolg van een langdurige droogte in Brazilië die wetenschappers toeschrijven aan de opwarming van de aarde.
knipsel uit eerste paragraaf
Tegenwoordig is gemakkelijk alle schuld toe te wijzen aan “de opwarming van de aarde“. Vaak is echter een oorzaak <=> gevolg en zijn het vooral andere menselijke ( antropocene ) invloeden uit het oog te verliezen. En da’s jammer, want zo ontstaat fatalisme dat dan een alibi vorm voor ecogoïsme, een term die ik zelf lang geleden uitvond. Lees het als: “We kunnen er niets meer aan doen, dus halen we er het beste maar uit voor onszelf maar uit. Fou, want kennis is kracht! Kracht om te geloven dat het (nog) anders kan (worden). Wat houdt ons tegen zou Jill Peeters zeggen 😉
De bronnen van de Parana zijn uitgebreid, maar de grootste zijrivier, de Paraguay lijkt alvast één van de opdrogende hoofdaders van onze rivier te zijn. Deze Paraguay wordt gevoed door de Pantanal, het grootste drasgebied op aarde. ( bron ). Alleen al het opsporen van de bedreigingen van dit gebied leiden tot de vaststelling dat dit brongebied systematisch opdrogen. ( makkelijk voorgesteld ).
Stuwdammen voor energie, ontbossing voor grondstoffen en plaats maken voor de groeiende bevolking met dito welvaart. Ook de sojateelt ingezet als veevoer leidt een grote verdorring van het landschap.
In de 2de graad leerden we dat het regenwoud voor een groot deel z’n eigen regen aanmaakt. Minder bos zorgt echter voor minder verdamping. Dit leidt tot minder wolken en hierdoor valt onherroepelijk minder neerslag. Het begrip zenitale regenval is hier terecht op z’n plaats.
Een straffe oefening is met de leerlingen op Google Maps ‘even kijken’ naar de gigantische omvang van het ontbossen. Zeker als je start met de zoekterm “Pantanal National Park” begint en dan de grenzen van het park opzoekt zie je de lichtgroene en bruine tinten het overnemen van het donkeregroene broccoli-alike oerbos.
Er is een vermindering van de neerslag geweest, vooral in de zomermaanden december, januari en februari”, zei Jose Marengo, een klimatoloog bij het Braziliaanse instituut dat waarschuwt voor natuurrampen en ze opvolgt.
We wijzen er op dat we ten zuiden van de evenaar zitten en dus inderdaad een verschuiving hebben van het begrip zomer. Er valt net op dat moment minder neerslag dan normaal. Wat is toch dat normaal wat te pas en te onpas wordt gebruikt?
Wel, dat is de doortocht van de ITCZ ( lees hier meer ). Laat nu net deze stilaan ontregeld geraken omdat die minder waterdamp of moisture ontvangt van het onderliggend, niet meer zo groene regenwoud. Ik schreef hierover al eens dit artikel. En als die straalstromen aan het schuiven gaan, slaan de poppetjes aan het dansen. Je zou haast de waterbommen in het Noordelijk halfrond er aan gaan linken. Vooraleer je me in een dwangbuis zou gaan steken; bekijk even de dwarsdoorsnede van de cellen in onze atmosfeer maar eens. ( link ). Het systeem aarde heeft nog niet het laatst van haar geheimen prijs gegeven! Mijn excuses dat ik fan blijf van E. Lorenz’ butterfly-effect. ( link )
Hetzelfde verhaal kunnen we toepassen als we de Parana verder stroomopwaarts volgen. De 5 grote delen van Brazilië die in de tekst worden vernoemd, kampen met dezelfde problemen. Als je google maps op deze manier opent en dan wat speels met de zoomfunctie, merk je onmiddellijk dat ook hier ons kindje in hetzelfde bedje ziek is.
Waarom moet ik altijd maar aan de oude Egyptenaren terug denken? Dat verhaal van de 7 vette en 7 magere jaren. Wat dat toen ook al klimaatverandering? Ja dan zeker!? Alweer zouden we in de les over deze korte passage een dik half kwartier het één en ander uit te leggen hebben. Of vertrouwen we dit toe aan de leerkracht geschiedenis? Het gaat over deze passage:
Lagere waterstanden maken deel uit van een natuurlijke cyclus, maar specialisten zeggen dat het scenario nu meer extreem is door de opwarming van de aarde.
Is wat nu volgt niet wat framing? Dreigt het kind niet met het badwater te verdwijnen net omdat het klimaat bij een (te) groot deel van de bevolking een dikke aversiereflex en kokhalsneiging naar boven komt en dat is doodjammer, dit staat ferm vet op conto van de Greta’s en Anuna’s van deze wereld. Dat backfire-effect van hun gedram is hemeltergend! Het maakt er mijn werk mét boodschap niet eenvoudiger op. Daarom verdwijnt volgende correcte boodschap ook zo snel in de collectieve vergeetput.
Milieu-activisten zeggen dat de massale ontbossing in het gebied bijdraagt aan het probleem.
Zij mogen dat zeker zeggen, maar de publieke opinie kokhalst maar al te vaak als ze deze fout ingekleurde term nog maar lezen of zien.
Keren we terug naar de aardrijkskundeklas?
Graag, we merken dat echte kennis en logisch (systeem)denken wordt overstemd door stemmingmakerij en geroeptoeter. En dat is doodjammer. Misschien is het veranderd klimaat héél soms veel eenvoudiger uit te leggen én te begrijpen door heel even de discussie van de kip en het ei later uit te broeden.
De Parana staat droog, ok!
Hoe komt dat een rivier droogt komt te staan? Doordat z’n bronnen verdwijnen.
Hoe worden z’n bronnen gevoed? Door het regenwoud.
Wat als dat regenwoud ( om welke reden dan ook ) weg is? Dan is er minder regen.
Enfin ik kan zo nog even doorgaan, maar da’s voer voor mijn lessen. Ik kijk er naar uit.
imagecredit: pexels builtin by WordPress
ps: Ik vertelde express niets over de bannerfoto, maar deze wereldberoemde watervallen liggen op één van de zijrivieren van de Parana: de Iguazu.
nb: ecogoïsme is een term die ik jaren geleden eens bedacht bij het in zwang komen van de oversized urban cars. Mensen kochten die vaak als een welgemeende f@#k U naar het toen opkomende ecofundamentalisme. Het is de samentrekking van ecologie en egoïsme. #ecogoisme
Een gedachte over “Paranà; een systeem tot denken..”